Để đưa doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng, một số giải pháp trọng tâm hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng, phục hồi và phát triển bền vững đã được đặt ra, trong đó, vấn đề quan trọng là tháo gỡ nút thắt dòng vốn.
Ngày 15/12, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) họp bàn các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất – kinh doanh, kêu gọi các ngân hàng đồng thuận lãi suất huy động tại mọi kỳ hạn không quá 9,5%/năm. Đây là thông tin đáng chú ý khi thời gian qua, một số ngân hàng đẩy lãi suất huy động lên cao khiến lãi suất cho vay cũng tăng theo, khiến khó khăn tài chính càng đè nặng doanh nghiệp.
Trước đó, ngày 12/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký công điện về cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế, sau khi Ngân hàng Nhà nước tăng hạn mức tín dụng cả năm 2022 từ 14% lên mức 15,5 – 16%, tương đương khoảng 200.000 tỷ đồng vào ngày 5/12.
Thị trường tiền tệ đã có những tin vui, song để nguồn vốn thực sự được khơi thông và chảy vào hỗ trợ thực chất cho nền kinh tế, cần thực hiện nghiêm túc các giải pháp đã đưa ra. Đồng thời, tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ khác, khơi thông dòng vốn giúp doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng.
Hàng loạt doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng vốn
Cơn khát vốn của các doanh nghiệp đã lan rộng khi dòng tiền cạn kiệt sau hơn hai năm dịch bệnh. Năm 2023 cũng là thời điểm các chính sách hỗ trợ về tài khóa kết thúc. Trong bối cảnh thị trường thu hẹp, hoạt động sản xuất – kinh doanh đình trệ, các doanh nghiệp vẫn phải hoàn thành nhiều nghĩa vụ tài chính nặng nề, khiến sức khỏe nhiều doanh nghiệp suy yếu.
“Trong nền kinh tế cứ 10 doanh nghiệp gia nhập mới và quay trở lại thì có 7 doanh nghiệp tạm thời hoặc vĩnh viễn rút lui khỏi thị trường. Điều này phản ánh khu vực doanh nghiệp vẫn bị tổn thương nghiêm trọng trước những khó khăn của kinh tế thế giới và trong nước”, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chia sẻ tại Diễn đàn kinh tế 2023: Cùng doanh nghiệp “vượt sóng” diễn ra giữa tháng 11/2022.
Theo TS. Nguyễn Văn Đính, Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, chính sách tín dụng thắt chặt cùng những quyết định của các cơ quan, ban ngành trong việc kiểm soát thị trường bất động sản, đặc biệt liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp đã khiến nguồn cung bất động sản sụt giảm nghiêm trọng. Ngoài 20% khoản tiền mặt phải có sẵn để giải phóng mặt bằng, tiếp tục triển khai dự án, nhà đầu tư vẫn phải đi vay. Trong khi đó, nguồn vốn tín dụng ngân hàng và trái phiếu bất động sản đang đồng loạt gặp khó.
TS. Nguyễn Văn Đính cũng nhận định, chính sách tín dụng từ các ngân hàng ngày càng ngặt nghèo đang làm khó khách hàng có nhu cầu mua bất động sản, là một trong những nguyên nhân gây sụt giảm doanh số bán hàng cho doanh nghiệp bất động sản.
“Không ít doanh nghiệp thiếu vốn buộc phải dừng, giãn, hoãn dự án đang triển khai. Các đơn vị sản xuất vật liệu xây dựng cũng đang gặp khó khăn, sức sản xuất và tiêu thụ thấp. Tình trạng chung là thu hẹp quy mô hoạt động, đầu tư, cắt giảm nhân sự và giảm giá sản phẩm, dịch vụ, chấp nhận lỗ để tạo thanh khoản”, ông Đính nêu thực trạng.
Phát biểu tại cuộc họp ngày 15/12, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), cho biết, thanh khoản tổng thể toàn hệ thống không thiếu, dù có lúc, có nơi, tình trạng thiếu thanh khoản nhất thời xảy ra. Tuy nhiên, Tổng Thư ký VNBA khẳng định, Ngân hàng Nhà nước đã nhận thấy và kịp thời điều chỉnh chính sách phù hợp như cho vay qua thị trường mở, thị trường liên ngân hàng. Hoạt động bơm vốn kịp thời, hài hòa của Ngân hàng Nhà nước đã đảm bảo thanh khoản hệ thống ổn định.
“Dù vậy, chúng tôi cũng cảnh báo các tổ chức tín dụng từ nay đến cuối năm phải tập trung củng cố thanh khoản và mong muốn Ngân hàng Nhà nước tiếp tục hỗ trợ thêm về thanh khoản cho hệ thống thông qua các công cụ khác nhau, khi đó ngân hàng mới có nhiều nguồn lực để hỗ trợ vốn cho nền kinh tế”, ông Hùng nói.
Nhằm đảm bảo các ngân hàng thực hiện nghiêm túc cam kết đồng thuận, đại diện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết sẽ phối hợp các cơ quan chức năng của Ngân hàng Nhà nước theo dõi, đánh giá tổng kết quá trình tổ chức thực hiện đối với ngân hàng cam kết. Từ đó, đề xuất chính sách hỗ trợ thỏa đáng cho các ngân hàng, trên cơ sở khuyến khích các đơn vị thực hiện nghiêm túc đồng thuận giảm lãi suất cũng như thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước.
Nghiêm túc thực hiện tốt các cam kết, điều chỉnh những bất cập đang gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân
Tại cuộc họp, Phó Thống đốc thường trực Đào Minh Tú cho biết, giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp là chỉ đạo của Thủ tướng và Ngân hàng Nhà nước, đồng thời đề nghị các ngân hàng tính toán, giảm lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay theo quy mô và tiềm lực để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế. Tinh thần là tiết giảm chi phí, ngân hàng nào khó khăn không làm được thì báo cáo để Ngân hàng Nhà nước có biện pháp hỗ trợ, có thể thông qua các công cụ như OMO, cho vay tái cấp vốn và Swap ngoại tệ.
Theo Phó Thống đốc, Chính phủ không thể để các ngân hàng rơi vào tình trạng suy yếu về mặt năng lực tài chính, song cần cân đối, không thể để lãi suất tăng đến mức gây ra những khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Giảm lãi suất quan trọng nhất là cắt giảm chi phí hoạt động và lợi nhuận và cổ đông cũng phải chia sẻ, tránh việc ngân hàng báo lãi cao trong khi nền kinh tế gặp khó khăn.
Trên tinh thần đồng thuận, ông Nguyễn Quốc Hùng thông tin, hiện đã có 100% hội viên của Hiệp hội đồng ý huy động lãi suất tiền gửi cao nhất chỉ ở mức cao nhất 9,5% trên tất cả các kỳ hạn, trong đó không được thưởng liên quan đến lãi suất. Điều này sẽ ngăn chặn tình trạng cạnh tranh lãi suất huy động giữa cá tổ chức tín dụng. Đồng thời, các hội viên cũng đồng thuận giảm lãi suất cho vay tối đa 0,5-2% tùy theo khả năng tài chính của mỗi đơn vị. Một số tổ chức tín dụng đã khẳng định không để thiếu vốn cho doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh đủ điều kiện, kể cả các cá nhân. Hiện đã có 16 ngân hàng đã cam kết giảm tiền lãi với số tiền khoảng 3.500 tỷ đồng, với mức lãi suất giảm từ 0,5% – 3%/năm .
Tuy nhiên, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng, cần thiết lập, xây dựng một hệ thống giải pháp chính sách phù hợp, mạnh mẽ và linh hoạt cho doanh nghiệp.
Theo đó, phải có sự điều hành đồng bộ cả chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Tổng Thư ký VNBA đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt tăng cường đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, cũng như thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, giảm bớt áp lực đối với tiền tệ, tín dụng từ hệ thống ngân hàng. Đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, đẩy mạnh xuất khẩu, tăng cường thu hút đầu tư, giúp cải thiện cung – cầu ngoại tệ và giảm áp lực đối với tỷ giá.
Đáng chú ý, Tổng Thư ký VNBA đề nghị có chính sách hỗ trợ, khuyến khích các ngân hàng thương mại tích cực giảm lãi suất cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên theo chỉ đạo của Chính phủ, bằng cách giảm thuế, phí cho các ngân hàng này với mức giảm cao hơn so với quy định hiện nay. Đặc biệt, nên có cơ chế hỗ trợ các ngân hàng thông qua tái cấp vốn với lãi suất hợp lý.
Ngoài ra, ông Nguyễn Quốc Hùng cũng đề xuất rà soát lại các quy định liên quan đến ngành nghề, đối tượng được hưởng, các điều kiện vay vốn, cải thiện môi trường đầu tư, giảm thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế được bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực phục vụ sản xuất – kinh doanh.
Để tháo gỡ khó khăn về dòng vốn cho doanh nghiệp, để thị trường bất động sản hồi phục, người dân được hưởng thụ những sản phẩm bất động sản, nhà ở phù hợp, TS. Nguyễn Văn Đính đưa ra một số kiến nghị:
Một là, cần đẩy nhanh hơn tiến độ chỉnh sửa Luật, nhưng nội dung sửa cần bám sát thực tế. Nếu còn vướng mắc thì còn phải sửa, không nên vội vàng phê duyệt, nhất là Luật Đất đai. Trong quá trình chờ sửa Luật, Chính phủ có thể xem xét ban hành một số cơ chế đặc biệt để tháo gỡ vướng mắc cho địa phương trong công tác xử lý hồ sơ, thủ tục đầu tư.
Hai là, hiện lạm phát đang được kiểm soát, để tránh giảm phát thị trường bất động sản, Ngân hàng Nhà nước nên có chính sách tích cực hơn đối với thị trường bất động sản. “Ngân hàng chỉ cần kiểm soát tốt dòng tiền để nó chảy đúng đối tượng, đúng mục đích, dành nguồn vốn tín dụng áp dụng riêng cho các dự án nhà ở thương mại giá rẻ, có giá bán dưới 25 triệu đồng/m², nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người có thu nhập thấp”, ông Đính nêu quan điểm.
Đồng thời, ông Đính đề nghị gói hỗ trợ lãi suất 2% được triển khai theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP cần được phân bổ công bằng cho các lĩnh vực kinh doanh, trong đó có bất động sản, đặc biệt với các dự án đã hoàn thiện về mặt pháp lý, các dự án nhà ở xã hội.
Như trong công điện ngày 12/12 về cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã yêu cầu các ngân hàng thương mại xem xét, đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện chương trình hỗ trợ lãi suất từ nguồn ngân sách Nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; tập trung tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên, động lực tăng trưởng kinh tế như tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu; xây dựng khu công nghiệp, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nâng cao chất lượng tín dụng, bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, an ninh tài chính tiền tệ quốc gia.